Маълумки, енгил саноат вилоятимиз иқтисодиётининг етакчи тармоқларидан бири саналади. Бугун ушбу тармоқни ривожлантириш, мавжуд қувватларни модернизация қилишга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Соҳада замонавий технологияларнинг босқичма-босқич ўзлаштирилаётгани натижасида маҳсулдорлик ортаяпти.

Маълумки, Қашқадарё замини дунё маданиятининг олтин белбоғи саналмиш Буюк Ипак йўлининг чорраҳаларида жойлашгани билан муҳим тарихий аҳамият касб этади. Воҳанинг пахтаю ипакдан тўқилган матолари, чевар тикувчилари, тўқувчилари, каштадўзлари, зардўзлари, моҳир косиблари азал-азалдан мағрибу машриқда довруқ қозонган. Шу боис воҳада ип-газлама, тўқув, тикув саноатининг ривожланиши ҳам ўзига хос теран илдизларга, бой тарихга эга.

Биргина, Қарши шаҳридаги “Санам” тикувчилик корхонаси нафақат вилоятимиз, балки бутун мамлакат миқёсида номи чиққан корхоналардан ҳисобланади. Корхонани ҳақли равишда вилоятимизнинг кўп йиллардан буён сайқал топиб, янгича жило ва гўзаллик билан бойиб бораётган чеварлик анъаналарининг катта мактаби, десак муболаға бўлмайди.

Бир неча тузилишга оид ўзгартиришлардан сўнг корхона 1992 йилгача Қарши тикувчилик ишлаб чиқариш бирлашмаси сифатида фаолият кўрсатди. 1994 йилдан “Санам” ҳиссадорлик жамиятига айлантирилди. Бироқ унинг рентабеллик даражаси пасайиб кетган, иқтисодий аҳволи оғирлашиб қолган, бир пайтлар мингдан зиёд ходим меҳнат қилган корхонада атиги 33 нафар ишчи-хизматчи қолди, иш ҳақи ва солиқдан қарздорлиги кўпайиб кетган эди. 2010 йилда корхона “Санам” МЧЖга айлантирилди.  Узоқ йиллар қўлдан қўлга ўтиб, аро йўлда ишламай қолган корхона бугунги кунда ҳақиқий мулкдорини топиб, умумий ва шахсий манфаатдорлик кесишувида юксалишнинг янги босқичига чиқиб олди.

Бугунги кунда МЧЖ шаклини олган корхона ишлаб чиқариш цехларида юз турдан ортиқ тикувчилик маҳсулотлари тайёрланмоқда. Мураккаб дизайнерлик коллекциялари либосларидан тортиб корпоратив услубни шакллантириш учун ҳар хил турдаги кийимларни тикиш билан боғлиқ хизматлар мажмуаси таклиф этилаяпти ва бу ерда 600 киши меҳнат қилаётир. 

Бунда корхонага товуш чиқармайдиган замонавий электрон махсус тикув дастгоҳлари, безак берадиган компьютер машинкалари келтирилиши давр билан ҳам-қадамлигидан далолат беради. Корхонанинг ISO 9001 стандарти талабига жавоб беришини тасдиқлайдиган мувофиқлик сертификатининг қўлга киритилиши бу муваффақиятли ишларнинг мантиқий давомидир.

Айни кунда корхона ўз фаолиятида маҳсулотларни экспорт қилишни кенгайтиришга алоҳида эътибор қаратмоқда. Бунинг самарасида соҳада экспорт ҳажмининг ортиб бораётгани ва ички бозорларимиз корхонада ишлаб чиқарилаётган сифатли маҳсулотлар билан таъминланаётгани кузатилмоқда. Масалан, ўтган 2020 йилда корхона томонидан ички ва ташқи бозорларга 11,8 миллиард сўмлик 100 хилдан зиёд маҳсулот йўналтирилди.

Хитой, Ҳиндистон, Гармания давлатларидан 500 дона тикув ҳамда 45 дона пресслаш дастгоҳлари келтириб ўрнатилди. Мавжуд ишлаб чиқариш цехларида ортиқча хомашё ва энергия сарфига чек қўйилди. Натижада ишлаб чиқарилаётган маҳсулотлар таннархи ҳам кескин пасайди. Маҳсулотларнинг сифати яхшиланиб, рақобатбардошлиги ортди. Агар ўтган йилларни бирма-бир қиёслайдиган бўлсак, корхонанинг ишлаб чиқаришдаги ўсиш кўрсаткичлари яққол кўзга ташланади.

Фабриканинг ишлаб чиқариш қувватини ошириш, сифатли маҳсулотларни мижозларга етказиш мақсадида 5 та тикувчилик ишлаб чиқариш цехида 70 дона “Yamata”, 22 дона “Tupical” тикиш, 1 дона “Fusing Machinе” пресс дастгоҳи, шунингдек, Германия давлатидан 2 дона “Brother” тикиш ҳамда Ҳиндистондан 2 дона “Aksa” пресс ва боша ишлаб чикариш учун зарур дастгоҳлари олиб келиб ўрнатилган. Айниқса, Россия, Бирлашган Араб Амирлиги ва Хитой давлатларидан олиб келинаётган хомашёлардан тайёрланган маҳсулотлар эксклюзив дизайни ва сифатлилиги билан алоҳида ажралиб турибди. Шунингдек, корхона томонидан нархларни бирмунча арзонлаштириш мақсадида Ўзбекистонда ишлаб чикарилган импорт ўрнини босувчи матолардан хам ички бозорбоп маҳсулотлар ишлаб чикарилмокда.

Таъкидлаш жоиз, ташқи савдо бозорларини диверсификация қилиш, экспорт қилинадиган товарлар турини кенгайтириш мақсадида ушбу тадбиркорлик субъекти Хитой, Россия, Беларусь, Латвия, Корея Республикаси ва бошқа давлатларда ўтказилган халқаро ихтисослаштирилган кўргазма-ярмаркаларда муваффақиятли иштирок этиб келмоқда. Хорижлик ишбилармонлар мазкур корхона томонидан ишлаб чиқарилаётган бир неча турдаги кийим-кечак, кўрпа-ёстиқ, эркаклар кўйлаги каби тайёр маҳсулотларни харид қилиш истагини билдиришмоқда.

Масалан, бугун корхонанинг қўли гул чеварлари  томонидан  “Sanam”  бренди остида тикилаётган бежирим куртка, костюм-шим ва куйлаклар жаҳоннинг исталган машҳур фабрикалари маҳсулотлари билан беллаша олади.

Яна бир эътиборли жиҳати, 2017 йилдан буён Москва шаҳрида "Санам" МЧЖнинг "Санамтекс" савдо уйи  фаолияти йўлга қўйилган. Бу эса Россия ички бозори талабларини яхшироқ ўрганиш, потенциал харидорлар билан бевосита ҳамкорлик алоқаларини жадал ривожлантириш, шу асосда экспорт кўлами ва географиясини янада кенгайтиришга шароит яратмоқда.

Ишчи-хизматчиларга ҳар томонлама қулайлик яратиш мақсадида корхона ходимларини ишга келиб-кетишлари учун автобус ташкил қилинган. Барча шароитларга эга дам олиш хонаси улар ихтиёрида. 400 кишилик шинамгина ошхонада ҳар куни тушликда корхона ҳисобидан бепул иссиқ овқат ташкил қиланаяпти. Шунингдек, ишчи-ходимларни маънавиятини янада юксалтириш, уларнинг билимини ошириш мақсадида маънавият ва маърифат хонаси, 150 ўринга мўлжалланган малака ошириш ўқув маркази ташкил этилган. Барча жиҳозлар билан таъминланган  3 та замонавий ётоқхона бунёд этилиб, фабрика тарихи ҳақида шинамгина музей ташкил қилинган.

Айниқса, давлат бюртмаларини олиш мақсадида раҳбарият томонидан олиб борилган саъй-ҳаракатлар натижасида корхона 2010-2020 йиллар давомида республика миқёсида ўтказилаётган тендерларда қатнашиб, ғолибликни қўлга киритиб келмоқда. Натижада Мудофаа, Фавқулодда вазиятлар, Ички ишлар вазирликлари ҳарбий кийимларини янги моделлар асосида  ўз тажриба цехида конструкция қилиб, 2010-2020 йиллар давомида республика бюджетидан 200 миллиард сўмга яқин маблағини вилоятга йўналтирди. Натижада вилоят бюджетига ҳар хил солиқлардан иборат 40 миллиардга яқин тушумлар келиб тушди. Шунингдек, ушбу маблағнинг 15 фоизи, яъни 30 миллиард сўми ишчи-хизматчиларга ойлик маоши сифатида тарқатилди.

Ушбу ютуқлар натижасида корхона Ўзбекистон Республикаси Президенти соврини учун “Ташаббус-2015”, “Ташаббус-2016”, “Ташаббус-2017” кўрик-танловларида “Мудофаа Вазирлиги билан ишлаётган энг яхши тадбиркор” номинацияси ғолиби бўлган бўлса, бир неча бор Мудофаа  ва Ички ишлар вазирлиликларининг ташаккурномаларини қўлга киритди.

Корхона мутасаддилари эришилган ютуқлар билан чекланиб қолаётгани йўқ. Яъни бу ерда ишлаб чиқариш ҳажмини кўпайтириш, қўшимча иш ўринлари яратиш чоралари кўрилмоқда.

Масалан, вилоятда камбағалликни қисқартириш мақсадида “Темир дафтар”даги моддий ёрдам ва кўмакка муҳтож бўлган аҳолини, “Аёллар дафтари”даги бандлиги таъминланмаган хотин-қизларни, “Ёшлар дафтари”даги ишсиз ёшларни жамиятда ўз ўрнини топишда масъулият билан ташаббус кўрсатиб келмоқда. Ўтган 2020 йилда корхонанинг ташаббуси билан “Аёллар дафтари”га кирган 65 нафар ишчи хотин-қизларнинг бандлиги таъминланди. Айни пайтда улар “устоз-шогирд” тамойили асосида меҳнат қилмоқда. Уларнинг бу ёрдамлари ҳам беэътибор қолмади, МЧЖ Қарши шаҳар ҳокимининг ташаккурномаси билан тақдирланди.

Давлатимиз раҳбари Қашқадарёда ташрифи давомида вилоят фаоллари билан учрашувида тараққиёт омиллари ҳақида тўхталиб, кичик ва ўрта бизнесни иқтисодиётни ривожлантириш ҳамда аҳоли даромадларини оширишнинг энг муҳим драйверларидан бири сифатида тилга олди. Уни ишга солиш камбағалликни қисқартириш йўлидаги ҳаракатларимизга куч бағишлайди, хусусан, муҳтож оилалар аъзоларининг бандлигини таъминлашга ҳисса қўшади.

Фахриддин ЭРКАЕВ,

“Санам тикувчилик фабрикаси” МЧЖ бошқарув раиси